Waar kunnen de compensatiebomen?

Dit jaar begint met alarmerende berichten
Volgens recent onderzoek aan sponzen zijn we al voorbij de kritische grens van anderhalve graad opwarming uit het akkoord van Parijs. Het Amazone regenwoud loopt het risico over een kantelpunt te gaan en ‘in te storten’. Deze enorme opslag van koolstof is in gevaar. Door de hogere temperaturen wordt het droger en door de uitbreiding van landbouw (sojabonen) en veeteelt wordt het kleiner. Genereert het dan nog voldoende regen? Het regenwoud bevat 12 procent van alle bomen op aarde. En 16 duizend soorten, een enorme biodiversiteit. Actie is dringend nodig, zegt onderzoeker Hans ter Stege van Naturalis: het stoppen van ontbossing, het herstel van bos, maar vooral ook een einde aan de uitstoot van het broeikasgas CO2.
Dat laatste beaamt poolbioloog Maarten Loonen. Op het TV-programma Buitenhof was hij in tranen. Hij komt al 30 jaar op Spitsbergen, en alles verandert veel sneller dan de modellen voorspelden. De temperatuur daar is gemiddeld met 8 graden gestegen, de gletsjers zijn tot drie kilometer korter dan toen hij er voor het eerst kwam. Het zee-ijs ligt nu 300 kilometer noordelijk van het eiland. Hij is erg bezorgd over de enorme zeespiegelstijging bij het smelten van het poolijs.

 

Is bomen planten de oplossing?
Wat kunnen we doen? Een optimistische studie van de ‘Eidgenössische Technische Hochschule‘ in Zürich berekende dat er op veel plaatsen ruimte is om meer bomen te planten en dat dat een groot deel van het door mensen geproduceerde CO2 zou absorberen. Daarop kwam echter veel kritiek. Het effect bleek half zo groot als gedacht.

Wanneer het droog en warm is gaan de huidmondjes van bladeren dicht en nemen bomen minder CO2 op. Het maakt veel uit waar en hoe bomen worden geplant. Gebieden die van nature grasland zijn moeten niet worden bebost, schrijft het blad Science. Ook veen niet, dat houdt veel CO2 vast. Het project Polderlab van de Universiteit Leiden wil daarom juist veenmos laten groeien, in een gebied waar de bodem daalt.

Bos restaureren waar eerder bos was lijkt wel een goed idee. In de tropen groeien bomen sneller. Aanplant van verschillende soorten is effectiever dan de monocultuur van de traditionele bosbouw. In principe met van nature voorkomende soorten, maar, om klimaatverandering voor te zijn kan men hier in Nederland ook nu bomen planten die het in Zuid- Frankrijk goed doen. Het duurt zeker 40 jaar voor bomen efficiënt CO2 opnemen. Daarom is het in eerste instantie vooral belangrijk bomen te behouden. Toch maakt bomen planten -waar dat kan- wel degelijk een enorm verschil.

 

Denk globaal, handel lokaal
Maakt het veel uit, op wereldschaal, wat we hier in ons kleine land doen? We gebruiken wel een groter aandeel grondstoffen en energie dan we zelf duurzaam produceren, met bijvoorbeeld geïmporteerde soja en hout. Omdat de Hollandse delta een risicogebied is bij een te sterke zeespiegelstijging, moeten we zeker in actie komen.

De gemeente Den Haag heeft in ieder geval mooie ambities: vijf procent meer groen en ook vijf procent meer kroonoppervlak. In de praktijk wordt in de stad echter veel gekapt. Vaak voor de noodzakelijke woningbouw, maar vreemd genoeg bijvoorbeeld ook honderden bomen voor het alternatieve energieproject WarmtelinQ. Ook moeten bomen wijken voor de waterberging die nodig is om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen.

Zo verdwijnen er in Nieuw Vredenoord 354 en in Madestein 468 bomen. Ook op kleinere schaal, bij bouwprojecten als in Dreven in Den Haag Zuidwest of het voormalige gebouw van Sociale Zaken moet er extra waterberging komen en dus minder ruimte voor bomen. Kan dat niet anders? Is een oud-Hollands broekbos, waar bomen een deel van de tijd onder water staan, de oplossing? Of zoals in Ockenrode. Daar staan honderdjarige eiken op richels tussen greppels.

Bij bouwprojecten worden gekapte bomen gecompenseerd, maar is het lastig een plek te vinden. Vaak worden het kleine bomen op een groen dak. Voor de uitbreiding van Madurodam (265 bomen) compenseert men op nu nog open plekken groen langs de Koninginnegracht, Cremerweg en Haringkade. Voor het populierenvervangingsplan werden compensatiebomen geplant met grondverbeteraar, soms ook op schrale graslandjes. Die juist niet tegen verrijking kunnen. Al met al is het beter om bestaande bomen in de volle grond zo veel mogelijk te behouden. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de Westduinen. Daar wil men dennen kappen om de natuurdoelen te halen. Maar de dennenbosjes dragen bij aan de biodiversiteit, leggen CO2 vast en brengen door verdamping meer vocht landinwaarts.

 

 

Zelf bomen planten?
Veel bewoners van Den Haag willen ook zelf in actie komen voor het klimaat en bomen planten. Dat kan! Zo zijn er in 2023 via Duurzaam Den Haag 2100 bomen geplant in de gratis bomen actie. Die actie gaat ook door in 2024. Bomen planten kan ook in de openbare ruimte, in overleg met de groenbeheerder. Zo zijn onlangs na een gulle gift drie lindes geplant naast de waterpartij in de Scheveningse Bosjes. Daar was door het verwijderen van woekerende bamboe en esdoorns een open stuk ontstaan.

Wie graag voor een bijzondere gelegenheid een boom wil planten, kan over de mogelijkheden mailen met groenbeleid@denhaag.nl De beheerder van de grote groengebieden benadrukt wel dat bewoners “geen rechten kunnen ontlenen” aan de bomen die worden geplant. Ze zijn niet hun eigendom! De gemeente plaatst er ook geen naambordjes bij. Wel worden de bomen geplant op een plek waar ze echt oud kunnen en mogen worden.