Verstedelijking Vlietland-Noord

Sander Wennekers

 

Vanaf 1968 heeft in dit voormalig weidegebied, ten noorden van de Kniplaan, grootschalige zandwinning plaatsgevonden. Uiteindelijk ontstonden hier een grote recreatieplas met horeca, jachthavens, stranden en uitgestrekte groenzones. Ook werd zich de Meeslouwerplas met omringende nieuwe natuur aangelegd. Samen vormen zij recreatiegebied Vlietland (300 hectare). Ten zuiden van de Kniplaan bevinden zich Vogelplas Starrevaart en de Leidschendammerhout. Noordwaarts zet de groene strook van Vlietland zich verder voort. Vlietland is daardoor onderdeel van een ecologische verbindingszone.
Het gebied is eigendom van de provincie Zuid-Holland, terwijl Staatsbosbeheer het groenbeheer uitvoert. De exploitatierechten van het plangebied berusten bij Recreatie Centrum Vlietland.

 

Ontwikkelingen in 2010
Een artikel in de Haagwinde van oktober 2010, getiteld ‘Verstedelijking rukt op in Vlietland’ beschrijft het toen definitief goedgekeurde plan voor de bouw van meer dan tweehonderd recreatiewoningen, diverse horecagelegenheden en andere voorzieningen in het groene gebied ten noorden van de recreatieplas Vlietland. Het artikel is digitaal beschikbaar op de avn.nl website. Zoals veel projecten is ook dit door de recessie van de jaren tien in winterslaap gegaan. Onlangs zijn de plannen in een iets andere vorm weer gepresenteerd.

Maar in de afgelopen twaalf jaar is de biodiversiteits­crisis verergerd. Er is in ieder geval veel duidelijk geworden over de omvang en diepte daarvan. Mede door de daaropvolgende coronacrisis is ook de noodzaak zichtbaar geworden van natuur en groen wandelgebied dichtbij verstedelijkte woonwijken. Voor Vlietland-Noord zijn dit Leidschendam, Voorschoten en Leiden, Alle aanleiding om nog eens goed naar de plannen te kijken.

 

Bijgesteld plan
Inmiddels is een bijgesteld plan ontwikkeld zonder appartementen en met minder horeca, maar met wel 222 grondgebonden recreatiewoningen, onder de naam ‘Dutch Lake Residence’. Hiervoor moet nog steeds een groenzone van ongeveer 22 hectare volledig op de schop.
Om deze aanpassingen mogelijk te maken is nu een ontwerpbestemmingsplan ‘Doorontwikkeling Vlietland Noord‘ in behandeling.

 

De natuur in het plangebied
De Noordwesthoek (4,5 hectare) van het plangebied is aaneengesloten dicht bos. In deze verwilderde ‘Hollandse jungle’ staan vooral populieren, wilgen en essen, en een mix van esdoorn, inlandse eik, vlier en hazelaar. In de plaatselijke flora zijn ook wilde orchideeën te vinden. Waarnemingen van regelmatige bezoekers omvatten onder andere een broedende ijsvogel, een havik met jongen, diverse spechten, ransuil, bosuil en houtsnippen. Ook vertoeven er diverse vlinder­soorten en vele insecten, waaronder de hoornaarzweefvlieg.

 

Weg natuur
Twee derde van dit bos zal, nadat eerst een bestaande weg een nieuw tracé dwars door dit bos zal krijgen, opgeofferd worden aan de aanleg van de geplande recreatiewoningen. Alleen het meest noordwestelijk gelegen ’Leidsche Hoekje’ (anderhalve hectare) blijft gespaard.
Het groene gebied buiten het bos, de rest van het plangebied, bestaat op dit moment uit ongeveer twintig hectare ligweides met groenzones. Deze worden straks omgevormd tot schiereilanden met recreatiewoningen. Hier zal de schade aan de natuur minder zichtbaar zijn, al moeten er nog steeds honderden grote bomen weg en is het een foerageergebied voor vleermuizen.

 

Bezwaren ook vanuit de buurgemeenteraden
Op het ontwerpbestemmingsplan zijn diverse zienswijzen -lees bezwaren- ingediend. Zo is er bijvoorbeeld geen Milieu Effect Rapport (MER) opgesteld. Ook wordt aangedrongen op meer maatregelen om natuurwaarden te behouden en te verbeteren. De politiek staat ook niet stil overigens. Er zijn verzoeken vanuit de gemeenteraden van Voorschoten en Leiden, en vanuit de Provinciale Staten, om het hele plan te heroverwegen.

 

Petitie
Ook is er een petitie tegen het plan. Deze had begin augustus ruim 16.000 handtekeningen. Deze betoogt onder meer dat het plan niet ten goede komt aan de eigen bevolking van de omringende gemeenten. De bewoners wordt een schaars wandelgebied afgenomen, dat wordt ingeruild voor luxe verblijfsaccommodatie voor recreanten van buiten. Het is echter de vraag wat deze nog kan opleveren, want formeel is dit plan al in 2010 definitief goedgekeurd.

 

Kansen
Kansrijker is wellicht om voorstellen te doen om het plan zodanig bij te stellen dat de meest waardevolle natuur behouden blijft en er een groen wandelgebied overblijft.

Eerste prioriteit moet dan zijn om het hele bosperceel van 4,5 hectare in de Noordwesthoek te sparen en de weg dus niet hier dwars doorheen te verleggen. Met goed beheer en eventueel een opknapbeurt kan de natuur hier gedijen. Wellicht kan er een kronkelend natuurpad doorheen aangelegd worden. Ook is er plaats voor natuureducatie.

Daarnaast blijft genoeg halfopen gebied over waarin zowel wandelpaden voor dagrecreanten als de beoogde recreatiewoningen in een groene omgeving kunnen worden ingepast. Om dit alles mogelijk te maken moet wel eerst beter naar de natuur ter plaatse gekeken worden. Nu is er slechts een quickscan van beschermde planten- en dierensoorten, met een eendaags veldonderzoek. Ook heeft het college van B&W op grond van een aanmeldnotitie besloten dat een MER-beoordeling niet nodig is.

Als de natuur beleidsmakers echt aan het hart gaat, zoals bij voortduring door hen wordt betoogd, dan moet nu eerst uitgebreider flora- en faunaonderzoek gedaan worden, over meerdere perioden, liefst verspreid over het jaar en te zijner tijd ook een Bomen Effect Analyse (BEA). Dan weten we echt wat de feiten zijn en kunnen er afgewogen beslissingen genomen worden.