Op de bres voor de Centrale Groenzone in Leidschendam

Sander Wennekers

 

Met name in Leidschendam, tot begin jaren zestig een landelijke gemeente, heeft de woningbouw er de afgelopen 60 jaar flink ingehakt. In een plattegrond van 1961 bestaat het grootste deel van Leidschendam ten noorden van de Vliet nog uit weilanden, poldersloten, houtsingels, geriefbosjes en tuinderijen. Slechts op de parallel aan de Vliet lopende strandwal bevond zich al sinds de middeleeuwen enige bebouwing. Met aan de noordzijde ervan langs de historische Achterweg bouwmanswoningen zoals Oost Duivesteyn. Dit gebied is sindsdien vrijwel helemaal volgebouwd met woonwijken en een groot winkelcentum (Leidsenhage, nu de Mall of the Netherlands). En nog is rupsje nooitgenoeg niet verzadigd. De gemeente Leidschendam-Voorburg heeft een additionele woningbouwopgave van duizenden woningen op zich genomen.
Opvallend genoeg gaat de gemeente er prat op een “groene woongemeente” te zijn. En inderdaad lijkt dat wel te kloppen. Er staan in de gemeente veel laanbomen en er zijn tal van kleine parkjes die het aanzien opfleuren. In het ‘Groenstructuurplan’ uit 2012 wordt benadrukt dat het oppervlak aan openbaar groen in de bebouwde kom boven het landelijk gemiddelde ligt.

In de ‘Bouwsteen Groene Woongemeente’ een rapport uit 2021 wordt de groene woon- en leefomgeving wederom als een ‘kernkwaliteit’ van de gemeente aangeduid. En in het nog recentere ‘Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid’ wordt “extra ingezet op vergroening en biodiversiteitsherstel”. Hoe duidelijk wil je het hebben?

 

Plangebied Van Ruysdaellaan
Het al genoemde Groenstructuurplan schetst hoe de groenstructuur van het stedelijk gebied is opgebouwd uit vier groenzones. Drie groene lijnen lopen parallel aan de Vliet, en één zone (de zogenaamde Loo-zone) staat daar dwars op. De middelste parallelzone, de “Centrale Groenzone”, aldus het rapport, loopt langs de eeuwenoude Achterweg. Deze weg, die nu in Leidschendam achtereenvolgens Mauvelaan, Van Ruysdaellaan en Veurse Achterweg heet, wordt in de Welstandsnota van Leidschendam-Voorburg aangeduid als een landweg.
Midden in deze groenzone, ter hoogte van de Van Ruysdael­laan, is in de jaren zeventig, op de plaats van de voormalige buitenplaats Overdam, een heempark met de naam Rusthout aangelegd. In 1992 is ernaast een bescheiden kantoorgebouw, met daaromheen veel (semi-)openbaar groen, gebouwd. De gemeente is nu voornemens dit circa één hectare grote overwegend groene perceel over de volle breedte met een U-vormig vier tot zeven verdiepingen hoog wooncomplex te laten bebouwen.

 

Bezwaren tegen het bouwplan
Echter, tussen deze planlocatie en het heempark ligt sinds 2013 de Stadstuin Rusthout. Het geheel van heempark, stadstuin en aanpalend semi-openbaar groen vormt een oase van rust, pal naast de drukke Noord­singel en de Mall, waar vogels en vleermuizen floreren en waar het goed wandelen is.

Het bouwplan gaat een flinke hap nemen uit deze oase. Het bouwvlak van het huidige kantoorgebouw van circa duizend vierkante meter wordt meer dan vervijfvoudigd. Ook wordt de nieuwbouw hoger en zal deze reiken tot boven de boomtoppen. De verstoring van de natuur zal tot over de randen van het plangebied strekken, mede doordat eromheen een bouwweg moet worden aangelegd, waarvoor ook enkele fraaie watergangen langdurig moeten worden gedempt. Ook wordt straks vrijwel het gehele gebied uitgegraven voor een verdiepte parkeerkelder.
Daarbij zullen de vijf soorten vleermuizen, die in het gebied verblijven, zwaar door dit bouwplan getroffen worden.

 

Ontheffing voor natuurschade is verleend!
Desondanks is onlangs door de Omgevingsdienst Haaglanden ontheffing voor de Wet natuurbescherming verleend. Mogelijk omdat de aanvraag geen melding maakte van het feit dat alle bomen op het perceel gekapt en de watergangen gedempt gaan worden. Om die reden hebben de Stadstuin, de Stichting Duurzaam Leidschendam-Voorburg en de AVN een bezwaarschrift ingediend en op 14 november gezamenlijk een voorlopige voorziening bij de rechtbank aangevraagd. Een voorlopige voorziening moet voorkomen dat de voorbereidingen voor de bouw al beginnen voordat de beslistermijn voor onze bezwaarschriften is afgelopen.

 

Beschouwing in breder perspectief
Het is duidelijk dat de bouwopgave belangrijk is voor de gemeente en door haar serieus genomen moet worden. De uitdaging is om te bouwen met ook oog voor natuurbehoud, biodiversiteit en leefbaarheid.

Deze belangen zijn moeilijk te verenigen, maar die belangentegenstelling wordt in elk geval niet opgelost door prioriteit te geven aan een bouwprogramma waarbij het groen wordt ‘geborgd’ met herplant, plantenbakken en enige extra nieuwe aanplant. De schade die wordt aangericht duurt lang. Geplante jonge bomen en ondergroei hebben jaren nodig om hun maximale effect te bereiken. Kort gezegd, een boom moet groeien.

Om toch positief te eindigen hier een suggestie. Beschouw een locatie niet als een leeg vel papier, maar ontwerp altijd vanuit de daar al aanwezige natuur. Het lukt de AVN regelmatig om belangrijke bomen en andere natuur te sparen door in een vroeg stadium ter plaatse te gaan kijken. Bomen staan vaak helemaal niet in de weg als je ze als vast gegeven beschouwt. Bomen ‘in‘ gebouwen en vooral op de plek van wegen en parkeerplaatsen kunnen, als het vroeg genoeg wordt ingezet, vaak relatief gemakkelijk anders worden ingetekend, zodat meer bomen worden behouden. Vooral voor grote oude bomen is dat belangrijk, maar ook voor volwassen struikgewas kan het interessant zijn. Het kan zelfs de bouwkosten reduceren als minder herplant gedaan moet worden. En het wordt zonder uitzondering erg gewaardeerd door omwonenden. Bomen zijn voor hen veel waard