Natuurwerkdag in vogelrustgebied

Werken in het groen heeft voor veel mensen een grote aantrekkingskracht. De Nationale Natuurwerkdag op de eerste zaterdag in november mag zich dan ook altijd in een flinke belangstelling verheugen. Zelfs als het stevig regent zoals afgelopen 7 november.
De buienradar gaf aan dat het om 10 uur zou ophouden met hozen. Dat klopte redelijk maar de eerste koffie dronken we gezellig onder de paraplu of met de capuchon beschermend tot de ogen naar beneden getrokken.
De exclusiviteit van deze werkdag was de toegang tot het vogelrustgebied in park Oosterbeek. Door het jaar heen alleen voorbehouden aan de beheerder van de Haagse Vogelbescherming (HVB). Het vogelrustgebied, de naam zegt het al, is bedoeld als kraamkamer en veilige rustplek voor vogels uit de wijde omgeving van park Oosterbeek.  Het bosgebiedje is dicht beplant met bomen en struweel. Goed voor nestgelegenheid van o.a. zwartkop en merel die hun nesten graag tussen de dichte struiken weven. Maar ook roofvogels als buizerd, sperwer en havik komen regelmatig buurten in dit reservaat, uiteraard weer aangetrokken door kleinere dieren die daar hun domicilie hebben.

Een van de vijftien
Vogelrustgebied Van Dongen is een van de vijftien vogelrustgebieden die de Haagse Vogelbescherming in Den Haag en omgeving beheert. Ze variëren in grootte tussen de 1500 m2 tot 4 ha.  De postzegel bos die als Van Dongenreservaat is afgeschermd is 0,32 ha groot. Vanwege de dichte begroeiing lijkt het echter veel meer oppervlak en kun je er bijna ‘verdwalen’. Elk jaar maken ca. 50 vogelsoorten gebruik van dit gebiedje om er te broeden of om er tijdens de vogeltrek even bij te tanken. Voedsel en rust zijn gegarandeerd. Ter vergelijking: in heel park Oosterbeek (9,5 ha) broeden maar 32 soorten. Deze gegevens zijn gebaseerd op jaarrondwaarnemingen en tellingen volgens de BMP methode (broedvogelmonitoringproject) die vogelwachters van de HVB in het voorjaar uitvoeren.

Gretig aan het werk
De vrijwilligers op de natuurwerkdag mochten zich vergrijpen aan het al te opdringerige struweel dat in de loop der jaren was gaan woekeren. Vooral de prachtframboos was meer dan manshoog uitgegroeid en de bijna elastische uitlopers van de gele kornoelje hadden hun tentakels overal laten doorgroeien. Onder aanvoering van drie deskundige beheerders gingen twee groepjes vrijwilligers gretig aan het werk. Als eerste vielen ze aan op de dikkere stammen waar een rood lint aangaf dat die bomen geveld mochten worden. Alles met handgereedschap uiteraard, want boswerk met machines is voorbehouden aan echte vakmensen.
De kreet “van onderen” klonk net op tijd om een ongelukje te vermijden. Want het is moeilijk voor vrijwilligers om de geestdrift te beteugelen. Zagen, zagen, zagen is het adagium. Pas als de eerste energie verbruikt is, komt er tijd voor overzicht. Gelukkig was er voldoende begeleiding en liep binnen een uur alles op rolletjes. Het reservaat kreeg een open plek om meer zon op de bodem toe te laten. Goed voor de stinzenplanten in het voorjaar, goed voor een kruidlaag met bloeiende bloemen en goed voor de nestgelegenheid van vogels die werd gemaakt door al het snoeihout op rillen te leggen.

Kansen voor andere planten
Zienderogen werd het vogelrustgebied een stuk transparanter. Aan de zijde van de tankgracht ontstond zelfs een zichtlijn waarbij een grote beuk werd vrijgezet. Langs de waterkant kwam ruimte voor eenden om te rusten en eventueel te nestelen. De overhangende els werd gespaard, wat daar zit de ijsvogel regelmatig op de uitkijk om te speuren naar een visjes. Even buiten het rustgebied was een andere groep met zaag en takkenschaar in de weer om verwilderd opschot van esdoorns kort te zetten. Noorse esdoorn is een boomsoort die zich heel makkelijk uitzaait en graag opgroeit in de schaduw van andere bomen. Er ontstaat dan al snel een stakenbos dat geen ruimte meer biedt aan andere struik- en boomsoorten.

Zo’n natuurwerkdag is bij uitstek geschikt om dit soort wildgroei aan te pakken. Enthousiaste vrijwilligers willen heel graag hard werken en veel resultaat zien. Zagen van bomen is dan favoriet en het opschonen van een flink oppervlak geeft veel voldoening. In december komt de gespecialiseerde boomkapper om het dikkere hout op te ruimen. Daarna kan Van Dongen er weer een paar jaar tegen en keert de rust terug.