Knotwilgen aan het Perdiksepad in Westland

Aad van Uffelen en Jos Verhoeff

 

Een knotwilg wordt gemiddeld 80 tot 100 jaar oud, soms ouder. Rond ca. 45 à 50 jaar bereikt de boom zijn maximale ‘functievervulling’: hij levert dan maximaal ecosysteemdiensten. Bij de knotwilg zijn dit onder andere vroeg bloeien, belangrijk voor insecten, maar ook als leefruimte en oriëntatiepunt en soms woonruimte voor vleermuizen.

In de bomen ontstaan holtes die langzaam toenemen zodat er meer levensvormen gebruik van kunnen maken, zoals de uil, de vleermuis en salamanders. Dit kan decennia voortduren, de boom krijgt in de loop der jaren een steeds hogere biodiversiteitswaarde, terwijl hij langzaam aftakelt. Ook de landschappelijke waarde neemt toe, onder andere door de vaak bijzondere vormen die oudere knotwilgen krijgen.

Knotwilgen en andere bomen die in een rij staan zijn extra belangrijk voor vleermuizen omdat die ze gebruiken als oriëntatiepunt in hun vliegroute. Kap je zo’n rij bomen dan kunnen de vleermuizen verdwalen.

Bij de rij knotwilgen die gekapt zou moeten worden zijn in een natuurwaardenonderzoek inderdaad vleermuizen geconstateerd. Onvoldoende is echter onderzocht of de vleermuizen de bomen als oriëntatie en/of woonruimte gebruiken. Hier moet wel aandacht voor komen. Uit ander onderzoek blijkt ook dat bijna alle bomen kleinere of grotere holtes hebben. Als blijkt dat vleermuizen de bomenrij inderdaad als leefplek, vlieg- of fourageerroute gebruiken, dan zijn mitigerende maatregelen nodig. De Wet natuurbescherming is hier duidelijk over!

Verplanten kan indien de bomen gezond zijn. Maar wel van belang is of de resterende leeftijd dit rechtvaardigt. Verplanten kost per knotwilg 2000 tot 3500 euro; afhankelijk van locaties, aantal bomen en ondergrond. Dat roept toch de vraag op of kappen en herplanten van nieuwe knotwilgen misschien een betere optie is. De waarde van een boom is uit te rekenen. Taxateurs van de NVTB (Nederlandse Vereniging van Taxateurs van Bomen) hanteren een uniforme methode en een rekenmodel: het ‘Rekenmodel Boomwaarde’. Schadeclaims kunnen bijvoorbeeld op deze taxatiewaarde worden gebaseerd.

De hoogste financiële waarde van een boom ligt rond zijn maximale functiewaarde, daarna begint de afschrijvingsperiode. Voor de wilgen waar het nu om gaat zal de waarde ruw geschat liggen tussen 1800 en 3000 euro per boom.

Voor een vergelijkbaar bedrag kan de gemeente Westland wellicht een goede rij knotwilgen terugplanten, van voldoende ecologische waarde, plus nog een aantal andere bomen. Wel zullen, voordat dit wordt uitgevoerd, eventueel maatregelen moeten worden getroffen om ervoor te zorgen dat de vleermuizen niet verdwalen en dat een eventueel verlies van woonruimte wordt gecompenseerd..