Het Goetlijfpark

Joost Gieskes

 

Oorsprong van het park
Al heel lang dringt zich de vraag op wanneer dat parkje van 1,8 ha is aangelegd, en door wie dan wel. Dat het de gemeente Den Haag is ligt voor de hand: het is ontstaan in de tijd dat de gemeente in hoog tempo bezig was met uitbreidingsplannen voor woningbouw, met hier en daar groenvoorzieningen.

 

Er zijn echter ook stemmen die beweren dat het park is aangelegd door de graven Van Bylandt. Dat klinkt eveneens aannemelijk, maar ook bevreemdend, want waarom zou men de oude buitenplaats Oostduin na zoveel jaren willen uitbreiden?

 

Om te weten wie het parkje heeft aangelegd is een grondig historisch onderzoek nodig.

 

Onderzoek naar de historie
Het grondgebied, ook Waalsdorp genoemd, tussen de Wassenaarseweg en de Waalsdorperweg is al sinds 1854 eigendom van de graven Van Bylandt.

 

Na goedkeuring van het gemeentelijk uitbreidingsplan in 1911 voor de bouw van het Benoordenhout was de toenmalige eigenaar van Oostduin, gravin M.A.O.C. van Bylandt, ook genoemd freule Marie van Bylandt, genoodzaakt haar grond bij stukjes en beetjes te verkopen aan de gemeente. Dat ging met grote tegenzin. De gravin legde bijvoorbeeld op sommige stukken grond een servituut ofwel erfdienstbaarheid op.

De stadsuitbreiding in het Benoordenhout verliep van zuid naar noord. De aanleg vond plaats per bouwblok. De uitvoering was in handen van bouwgrondmaatschappij ‘Duinzicht’. De directe omgeving rond Oostduin kwam pas omtrent 1938 voor bebouwing in aanmerking. Hoe zat het dan met dat ‘Goetlijfpark’ ?

 

Het antwoord daarop werd gegeven na een uitgebreide zoektocht door kadastrale kaarten over dit gebied. Aan de noordzijde van Oostduin bevonden zich weidegebieden doorsneden met sloten. Eén ervan had een zijsloot, dicht bij Oostduin (bron kadaster GHV 16 92 datum 1920).
Kennelijk werd door de eigenaar het plan opgevat tot de aanleg van een parkje op die plek. Dat bleek uit andere kadastrale kaarten. Een voorbeeld is de kadastrale kaart 1923 met de aanleg van de vijver. Uit de kaart van 1924 blijkt dat de aanleg van het nieuwe park is voltooid.

 

Een belangrijke vaststelling is dat deze gronden in 1924 eigendom waren van gravin M.A.O.C. van Bylandt (1874 – 1968). Freule Marie heeft in 1924 haar buitenplaats Oostduin op eigen grond uitgebreid en het park kan dus worden beschouwd als integraal deel van de buitenplaats Oostduin. Het ‘Goetlijfpark’ was geboren!

Het Goetlijfpark
Op de luchtfoto 1938 is te zien dat het Goetlijfpark met een brug is verbonden met Oostduin. Wat ook opvalt is dat het wijkje Van der Houvenstraat tot de Van Lanscroonstraat evenals de Floris Grijpstraat nog niet zijn bebouwd. Het Ridderlaanplantsoen ontbreekt vooralsnog. Via een aparte constructie werd in 1939 het Goetlijfpark en een deel van Arendsdorp geschonken aan de gemeente Den Haag.

Tot slot
Wat bracht freule Marie van Bylandt ertoe om haar fraaie oude buitenplaats Oostduin te gaan uitbreiden? Op of rond haar vijftigste verjaardag. En dan ook nog eens uitbreiding van Huize Oostduin met een 33 meter lange zijvleugel? Het blijft een veronderstelling, maar mogelijk was haar doel het versterken van haar buitenplaats tegen de oprukkende ‘nieuwe stad ‘. En inderdaad op een goede plek, zo dicht bij haar huis. Een ding staat vast, Oostduin werd uitgebreid met een prachtig stukje groen, waarvan wij nu kunnen genieten.

 

Met veel dank aan Jan Holwerda, Bureau Groen Verleden.