Groene daken als oplossing voor natuur in de stad

Caroline de Jong

 

 

De gemeente ging er ook mee aan de slag en maakte een uitgekiend puntensysteem natuurinclusief bouwen voor groene daken, groene gevels, nestgelegenheid enzovoort. Ondertussen werden in het bestemmingsplan voor Madurodam de groene daken met struiken en kleine bomen, bovenop de nieuw te bouwen paviljoens, zorgvuldig vastgelegd. Hoe gaat het inmiddels met groene daken in de stad. Zijn ze een serieuze groene factor?

 

Zorg dat de vele beloofde groene daken er ook komen
Er worden inmiddels veel groene daken gepland door de gemeente, gevolgd door projectontwikkelaars. De groene daken komen er, volgens de plannen, om verloren gegaan groen op maaiveld te vervangen, of om te vergroenen waar weinig groen is. Vaak ook met bomen die moeten compenseren voor andere die bij eenzelfde bouwplan worden gekapt. Belangrijk vooral is dat er voldoende ondergrond, substraat, komt, zodat een boom kan groeien, en een sterke constructie die het substraat kan dragen.

Voor meer garantie dat die daken er ook daadwerkelijk komen, vraagt de AVN steevast in allerlei zienswijzen de bij Madurodam gebruikte formule voor groene daken te zetten in de regels van bestemmingsplannen. Jammer dat de makers van de bestemmingsplannen het nog niet op hun netvlies hebben.

De AVN-acties voor betere regels hadden overigens succes bij zowel de bestemmingsplannen voor Steenzicht als bij die voor de Assumburgweg in Den Haag Zuidwest. Ook werden regels toegevoegd bij een plan voor de locatie van het vroegere gebouw van Sociale Zaken. De bestemmingsplannen werden aangepast. Op de locatie van het vroegere conservatorium, waar een ‘pocketpark’ komt en het Willem Royaardsplein zijn onze zienswijzen nog niet beantwoord.

 

Maak daken optimaal voor de natuur
Er blijken echter ook allerlei plannen te zijn waar het Haagse puntensysteem helaas tekortschiet. De beste oplossingen zijn die waar de groene daken naast groengebieden of ecologische verbindingszones komen, mits ze er vervolgens ook daadwerkelijk op aansluiten. Zo worden groene gebieden als het ware groter en verbindingszones gecompleteerd en dat geeft meer ruimte voor de natuur.

Helaas, in de praktijk blijken groene daken vaak achter een muur te zitten. Als ergens een doorgaande zone moet komen moet dat natuurlijk zowel horizontaal als verticaal. Ook komt het voor dat de geplande groene daken bijna geen zon krijgen. Windhinder wordt niet systematisch onderzocht. Tenminste niet als het om groen gaat. Maar bij het dak van de Assumburgweg staat wel dat er te veel wind is om erop te verblijven. De Haagse stadsecologen schreven in het Vakblad Groen dat groene daken ook niet te hoog moeten zijn. Een citaat: “Wanneer we kijken naar actieve kolonisatie blijkt dat de meeste bijen- en wespensoorten groene daken tot 15 meter goed kunnen bereiken. Boven de 25 meter nemen de aantallen sterk af.”

Al met al blijkt dat het puntensysteem voor groene daken moet worden aangescherpt. Groene daken moeten aansluiten op groen, niet te hoog zijn, en geen last hebben van schaduw of windhinder.

 

Groene daken voor de natuur
Natuurlijk is er ook een enorm verschil tussen een simpel sedum dak met water vasthoudend mos en een dak met bomen en waterpartijen zoals het dak van het Europees Octrooibureau in Rijswijk. Alle beetjes helpen, maar als het gaat om compensatie of vergroenen worden er hogere eisen aan de dakconstructie gesteld.

 

Natuurdaken en bruine daken
Voor de natuurliefhebber zijn er natuurdaken en bruine daken. Daarbij wordt de grond van de plek waar het gebouw komt teruggeplaatst bovenop het dak. Met boomstronken worden hoogteverschillen gemaakt voor meer variatie. Idealiter biedt het dak voedsel, nestgelegenheid en schuilplekken voor bijen, vlinders en vogels. Belangrijk zijn voorts de watervoorziening en het onderhoud. Het is aan te bevelen in een vroeg stadium al ecologen bij de plannen te betrekken.

 

Groene daken soms te duur?
Het laatste nieuws over het groene dak over de Utrechtsebaan is weinig hoopgevend. Het plan blijkt steeds weer duurder dan verwacht. Dat komt door de veiligheidseisen voor het vele verkeer dat daar onderdoor rijdt. Zo worden de fraaie beelden van het park over de Utrechtse Baan die in januari in het Atrium te zien waren nooit werkelijkheid.

In het nieuwe coalitieakkoord voor Den Haag staat: “Bij bouwplannen sturen we op voldoende groene, onverharde ruimte waar bomen in de volle grond kunnen staan”. Dat is mooi! Natuur beschermen is goedkoper dan het aan te leggen op een dak.

Maar is er genoeg plaats in de stad? Het park in de Binckhorst kan er alleen komen als de afvalcentrale wordt verplaatst. Waarheen? Ten koste van natuur elders? Het blijft puzzelen met de ruimte in ons dichtbevolkte land.