De wesp een nuttig diertje

Aad van Uffelen. Illustratie van Jaap Lemstra

 

Zijn wespen gevaarlijk en zijn ze lastig?
De meeste mensen willen de gewone ‘limonadewesp’ het liefst dood zien en de ontzagwekkende hoornaar zeker. Door alle onjuiste beweringen denken mensen dat alle wespen gevaarlijk zijn. Vooral insectenbestrijders willen ons graag laten geloven dat doodmaken een oplossing is.

 

Er zijn zweefvliegen die op een wesp lijken om niet opgegeten te worden (mimicry). Wespen, bijen en zweefvliegen vormen een bont gezelschap. Zweefvliegen hebben twee vleugels en korte voelsprieten. Wespen hebben vier vleugels en lange voelsprieten. Ze spelen een belangrijke rol in ecosystemen, voor de biodiversiteit en voor ons voedsel.

 

Veel soorten wespen
Er zijn ongeveer vijfduizend soorten wespen in Nederland, zoals solitaire wespen, graafwespen, veldwespen, limonadewespen, er is de Duitse wesp en de hoornaar. Daaronder bevinden zich bloembezoekers en jagers. De meesten zijn heel klein, te zien bij een insectenhotel of op bloemen. Ongeveer 15 soorten leven in sociale kolonies. Vaak zien we de limonadewesp (gewone wesp) en de Duitse wesp. De Saksische wesp is een wesp die minder agressief is dan de Duitse wesp en de gewone wesp.

 

Wespen zijn belangrijk in de natuur, ze vangen vliegen, mieren, spinnen, muggen en eten van dood vlees, zelfs eten ze de buxusmotrups. Het eiwitrijke vlees brengen ze naar hun jongen, de beloning is zoetigheid. Een nest van 2500 wespen ruimt wekelijks 65.000 tot 100.000 muggen en andere kleine insecten op! Wespen zorgen ook voor bestuiving en zijn zelf weer voer voor bijvoorbeeld de grauwe vliegenvanger, de bijeneter en de wespendief. Maar ook libellen, kevers en spinnen, de das, kikkers en zelfs wespen eten andere wespen.

 

Gebrek aan insecten
Gebrek aan wilde bloemen is ongunstig voor insecten. Stikstof, temperatuurstijging en droogte door klimaatverandering maar vooral pesticiden zoals neonicotinoïden zijn een aanslag op insecten. Ook op veel planten uit een tuincentrum zit gif. Een insect dat ervan eet gaat dood. Deze gifsoorten komen op en in planten, in het (regen)water en dus ook in prooidieren zoals bladluizen. Juist die stapeling aan gifsoorten is schadelijk voor een insecteneter als de wesp.

Verandering van spijs
In het begin van het seizoen is de wespenkolonie in opbouw en zijn de werksters voornamelijk bezig met het voeden van de larven. De larven hebben vooral behoefte aan eiwitten om goed te kunnen groeien. Daarom zijn de werksters in deze periode op zoek naar eiwitrijk voedsel, zoals insecten en vlees. Ze vangen bijvoorbeeld andere insecten, dode dieren of etensresten om terug te brengen naar het nest, waar de larven dit voedsel omzetten in een suikerrijk speeksel dat vervolgens wordt geconsumeerd door de volwassen wespen.

 

Vanaf augustus verandert dit. De larven hebben zich ontwikkeld tot volwassen wespen en er is dus minder behoefte aan eiwitrijk voedsel. De werksters hoeven nu geen larven meer te voeden en gaan in plaats daarvan op zoek naar voedsel voor zichzelf. Volwassen wespen hebben vooral suikers nodig als energiebron. Dit is het moment waarop ze op zoek gaan naar suikerhoudende dranken (zoals limonade).

 

Wespenbestrijding
Wespennesten kunnen overal zitten, bestrijd ze alléén als ze op een gevaarlijke plek zitten, zoals in huis of bij een speeltuin. Tienduizenden wespennesten worden jaarlijks onnodig met gif bestreden, dit maakt ook andere nuttige insecten dood en het komt in de natuur, waar het ook schadelijk is. Gif doodt ook de natuurlijke bestrijders van insecten zoals de roofmijt, de onbalans in de natuur neemt daardoor toe. Eind augustus/september gaan de meeste (limonade)wespen vanzelf dood.

 

Ophangen van nepnesten schijnt weinig te helpen en wespenvallen doden ook nuttige insecten, zelfs vlinders. Insectenlampen met UV licht of LED+ (vliegenlampen), trekken vliegende insecten aan. Ze doden vliegen, maar ook wespen, muggen etc. Ook natuurlijke vijanden en andere soorten worden in de val gelokt en dan kunnen die hun werk als biologische bestrijder niet meer uitvoeren. De wespenstichting kan soms helpen met verplaatsen van een nest op een diervriendelijke manier. Ook ’de wespenvriend’ helpt met verplaatsen van nesten.

 

Weetjes
Wespen zijn nuttig, niet agressief, niet lastig, ze blijven niet jaren op dezelfde plek zitten. Monsterwespen bestaan niet, wel grote zoals koninginnen, de hoornaar en de middelste wesp. De vriendelijke Europese hoornaar (paardenwesp) leeft vooral in boomholtes. Hij eet vliegen en muggen, maar lust ook wel een gewone wesp.

De Aziatische hoornaar is een exoot, veel zwarter dan de Europese hoornaar en vormt een bedreiging voor honingbijen. Bestrijding hiervan gebeurt in een poging om deze invasieve soort buiten Nederland te houden. Dat lijkt inmiddels een verloren strijd.

Zweefvliegen lijken soms op een bij of wesp, maar kunnen niet steken. Alleen vrouwtjeswespen kunnen steken, dat is ook zo bij muggen. Wespen zwermen niet, bijen wel.

Wespen en andere zoetminnende insecten laten zich niet foppen door suikervrije dranken. Hoewel die voor mensen zoet ruiken en smaken komen de meeste insecten er niet massaal op af. Het helpt dus wel degelijk om op een augustusdag op het terras je drankjes te beperken tot de suikervrije variant.