De Uithof en de Wenzone

Arnim van Oorschot. Foto Marian Langeveld
De gemeente presenteert De Uithof niet alleen als recreatie- maar ook als natuurgebied: “een verrassende overgang van stad en land. U vindt er bos, riet- en waterland. De Uithof kent gevarieerde natuur met maar liefst 355 soorten planten, zoals reuzenpaardenstaart, de knotszegge en het moeraskartelblad.”
Natuurwaarden
De AVN verkende onlangs de natuurwaarden in De Uithof. Die zijn zoals gehoopt en verwacht behoorlijk hoog. Een greep uit onze waarnemingen:
Langs de Wennetjesloot ligt een brede groenstrook vanaf de Kanovereniging bij de Nieuweweg tot aan de nieuwbouwwijk Uithofslaan met een natuurvriendelijke glooiende overgang met specifieke oeverbegroeiing. De AVN heeft voor dit stuk een projectvoorstel ingediend om deze oever verder te verbeteren met een plas-draszone. We vinden hier watervogels als de fuut. Waar de oever niet begraasd wordt treffen we verspreid moerasbosjes aan.
Aan het eind van de moerasoever passeren we de Uithofswiel in het voormalig kweldergebied rond de Wennetjessloot. Een wiel is een binnenwater dat meestal ontstaat bij een dijkdoorbraak. In dit geval is het aangelegd toen het park werd gecreëerd. De Uithofswiel is niet erg diep en heeft de neiging om weer te verlanden. Langs de randen van het water ontstaan eerst rietkragen die steeds breder worden. Als het riet niet regelmatig gemaaid wordt groeien er andere planten tussen die profiteren van de humus van het oude rietblad. Deze moeraskragen bestaan uit mattenbies, pitrus en zijn zeer rijk aan watervogels. Schotse hooglanders houden hier de vegetatie kort. Binnen enkele jaren wordt de rietkraag een elzenbroekbos met elzen en wilgenopschot.
Aan de rand van dit kleigebied zit een natuurlijke veenlaag in de bodem. Op die plek groeit hele andere vegetatie dan in de klei. In de zomer treffen we hier de witte pluizen van de veenpluis. In het voorjaar bloeit hier een vochtig dotterbloem-hooiland en ziet het vooral geel van de ratelaar, gewone rolklaver, moerasrolklaver, geel walstro, scherpe boterbloem, kruipende boterbloem en dotterbloem. Maar we treffen er ook breedbladige orchis aan met zijn gespikkelde bladeren en paarse bloemen.
Zonering van het groen
In september en oktober 2024 onderzocht de gemeente Den Haag met een online vragenlijst en gesprekken met bezoekers wat zij van de grote groengebieden vinden. Veruit de meesten blijken in de groengebieden op zoek te zijn naar natuur, met ruimte voor diverse bomen, planten en dieren. Rust, gezondheid en geluk kwamen op de tweede plaats, vlak achter waardering voor ruimte om te wandelen en te sporten, dus om te recreëren. Beide scoorden boven de 90%.
Tijdens een stadsgesprek in januari 2025 onder leiding van Platform STAD stelden de deelnemers vast dat recreatie en natuur steeds op gespannen voet met elkaar zullen staan. Recreanten, sporters en de natuur stellen ieder andere eisen aan het groen. Daarom zouden de verschillende typen groen goed gezoneerd moeten worden. Men onderscheidde drie verschillende soorten groen: kijkgroen in perken en groenstroken, gebruiksgroen in parken, voedselbossen en sportvelden en tenslotte natuurlijk groen in gebieden waar biodiversiteit de voorrang krijgt.
In de ontwerpsessie van natuurwaarden in groot-groengebied De Uithof benadrukte de AVN de waarde van zonering van het park. We stelden er de vraag centraal: waar willlen wij rust en ruimte in De Uithof, zones waar de biodiversiteit de voorrang krijgt?
Rust en ruimte
Wie vanuit de te verdichten woonwijk De Dreven de Lozerlaan oversteekt stuit al gauw op een groene weidse vlakte. Hier ligt een ronde polder doorsneden met een traditioneel slotenpatroon. Het is hier een oase van rust, met de drukke stad achter ons. Er verblijven weidevogels en de meerkoeten hebben in de lente pulletjes. In het midden staat een ooievaarspaal. Het weiland wordt begraasd door Galloway-runderen.
De AVN is er sterk voor, de rust en ruimte in de natuurzone langs de Wennetjessloot en het weidegebied te bewaren, in combinatie met een natuurlijk beheer. Een compartimenteringsdijk voert vanaf het uiteinde van de moerasoever in een bocht om het weidegebied. Maak hier een begrenzing van de zone van rust en ruimte van. Concentreer de intensieve recreatie in het westelijk deel rond het schaatscentrum, de wielerbaan en het dierenasiel. Realiseer daar ook de horeca, bijvoorbeeld rond manege Berestein.
Natuurnetwerk Nederland-zone van Zee tot Zweth
De Uithof maakt in de plannen van Nationaal park Hollandse Duinen deel uit van het Regiopark Van Zee tot Zweth samen met natuur- en recreatiegebieden Madestein, Ockenburgh, Solleveld en Kijkduin. Het geheel moet in die plannen een aaneengesloten park worden tot aan Wateringen toe. Maar wat in eerdere plannen een Groene Schakel zou moeten vormen tussen de kust en Midden-Delfland met recreatie, natuur en water loopt nu in de Uithof aan het eind van de eerder genoemde moerasoever dood op de nieuwbouwwijk Uithofslaan. Aan de andere oever van de Wennetjessloot loopt in het verlengde slechts een fietspad dat omschreven wordt als: “een recreatieve ruggengraat van het gebied. Binnen het nieuwe verbrede profiel is er ruimte voor recreatieve fietsers, wandelaars en skeeleraars die het gebied optimaal kunnen beleven.” De ecologische betekenis van de zone is hier uit het oog verloren.
Het is de gemeente Westland die -in overleg met de provincie- ter plekke voor compensatie zorgt. De gemeente Westland heeft achter de huizenrij aan de Wennetjessloot een ecologische zone van dertig meter breed geprojecteerd. Deze wordt geborgd in het bestemmingsplan voor bedrijventerrein ABC De Strijp. De ecologische Wenzone krijgt de functie “natuur” en wordt ontwikkeld en aangelegd door ABC De Strijp. De zone zal zodanig worden ingericht dat sprake is van een natuurlijke, groene en waterrijke omgeving. Deze nieuwe natuur vormt een aanvulling op de ecologische structuur van het Natuurnetwerk Nederland die reeds langs de Wennetjessloot aanwezig is. De AVN is bij de planvorming betrokken geweest. Deze zone maakt het gelukkig toch mogelijk het deel van de groene strook ‘Van Zee tot Zweth’ langs de Uithof te realiseren.