De nieuwe natuur op Voorlinden

Landgoed Voorlinden in Wassenaar stond bij natuurliefhebbers jarenlang bekend als de parel van de Buurtweg. Het landgoed was eigendom van de PTT, daarna KPN, die het grote landhuis als opleidingscentrum exploiteerde. Later kwam in het huis een eventbureau voor bruiloften en partijen. Het bezoek was beperkt. Aan de poort stond een bordje ‘uitsluitend toegankelijk voor jaarkaarthouders’. Wie die kaart niet had, maar toch nieuwsgierig was, fietste schielijk het bordje voorbij in de hoop niet te worden aangesproken door een beheerder of boswachter. Het landgoed ligt uniek op de grens van jong duin en strandwal met een entree dwars door de veenweide. Mooier dan in Voorlinden vind je de combinatie van dit geologische trio langs de gehele Zuid Hollandse kust niet bij elkaar.
De natuur kreeg op Voorlinden de vrije teugel. “Vooral niet te drastisch ingrijpen” stond er in het beheerplan van de KPN. Af en toe een dunning, dood hout laten liggen, gazons één keer per jaar maaien en veel riet langs de oevers, goed voor de riet- en  watervogels. Zulk beheer vertaalt zich in een hoge biodiversiteit met veel vogel- en vlindersoorten.  Toen de KPN het landgoed te koop zette, hield iedereen de adem in. Wat gaat dit betekenen voor het toekomstige natuurbeheer? Buurman Van Caldenborgh bleek een serieuze kandidaat en in 2013 kwam de 40 ha in zijn bezit.

Achterstallig onderhoud ?
Hij nodigde AVN en stichting Duinbehoud uit om over een nieuw beheerplan te komen praten. Om te laten zien hoe goed de natuur zich had ontwikkeld, kreeg  de nieuwe eigenaar een deskundige en enthousiaste rondleiding over zijn eigen terrein. Aanvankelijk leek het of die adviezen ook zouden worden overgenomen. In de nieuwsbrief van Voorlinden werd met trots gesproken over het zeldzame oranjetipje, een vlinder die alleen hier voorkwam. Maar we hoorden ook spreken over het wegwerken van achterstallig onderhoud. In de maanden daarna bleek wat daarmee bedoeld werd. De nieuwe eigenaar houdt van een opgeruimd bos en de vier tuinmannen hadden hun handen vol aan het kappen van ‘lelijke’ bomen, het wegsnoeien van struiken en het maaien van het riet. Voorlinden raakte langzaam aangeharkt. Ten behoeve van de museumbouw werd een 150 jaar oude lindelaan met monumentale Krimlindes geruimd, het gazon werd wekelijks geschoren en langzaam transformeerde Voorlinden tot het wandelpark dat het nu is. Alleen het beheer van het hoge duin, grenzend aan Meijendel, bleef intact. Dat is Natura 2000-terrein en moet volgens de Europese richtlijn beheerd worden.

Een kathedraal met honderden zuilen
Voor wie er nooit eerder is geweest, oogt Voorlinden als een prachtig landgoed. Het oude duinbos is ruim als een kathedraal met honderden zuilen. Op de plek van de voormalige bloemenweide staan gekweekte tuinplanten die bijna het jaar rond in bloei staan en kleuren en geuren. Een cultuurlandschap dat goed aansluit bij de vormgeving van het museum. Sinds de openstelling in september jl. is het ook veel drukker geworden op Voorlinden. Zo druk zelfs dat er vlak achter de entree in allerijl een tweede parkeerterrein werd aangelegd. Helaas zonder daarvoor eerst een vergunning aan te vragen ! Het oranjetipje is echter verdwenen, want het mist de nectar van de pinksterbloemen en het look-zonder- look als voedsel voor de rupsen. En het bruin zandoogje mist zijn brandnetels. De getelde aantallen zakten in van 132 in juni 2014 naar 8 exemplaren in juni 2016.

Niet desastreus ?
In de afgelopen eeuwen hebben we vaker een omvorming van landschap meegemaakt. In de 18e eeuw hadden alle landgoederen nog een formele tuinarchitectuur met rechte lijnen en geschoren hagen. In de 19e eeuw kwam de Engelse landschapsstijl in de mode. In de vorige eeuw werd bos schoon aangeharkt en al het dode hout opgeruimd. Tegenwoordig mag het bos weer meer zelfregulerend groeien. Als er dan eens een beheerder is die een ander modebeeld in gedachten heeft, dan is dat niet direct desastreus voor het landschap. Natuur is flexibel en blijft groeien. Zodra de beheerder de teugels iets laat vieren, schiet het groen weer uit de grond en komen de vogels en vlinders terug. Ga maar kijken, het is er indrukwekkend.