Dynamiek van de duinen

Karel Akkeraar. Foto: Angeline van Leeuwen

 

De Nederlandse kust is bijna kaarsrecht, evenwijdig aan de heersende windrichting. Je zou denken dat dat een ‘natuurlijke richting’ voor de duinenrij is. Dat mag voor een klein deel ooit zo geweest zijn, maar de kust wordt voornamelijk zo strak gehouden door Rijkswaterstaat, die moet zorgen voor een kust die stevig genoeg is om de stijgende zeespiegel te weerstaan. Bij ons zijn dat de duinen. Toch zien deskundigen al langere tijd dat de ophoging van die duinen, noodzakelijk om de kust toekomstbestendig te maken, hier en daar wel een handje geholpen moet worden. Het zand dat op het strand wordt gestort ter aanvulling moet beter de duinen in geblazen worden in plaats van parallel daaraan over het strand.
Op het Zuiderstrand, ter hoogte van de haven, is goed te zien dat het zand door de meeste stormen evenwijdig aan het strand wordt weggevoerd door de wind. Als je tijdens een stevige zuidwester het strand opgaat kun je de waas van opgewaaid zand heel mooi zien en ook voelen! Achter de eerste duinenrij is ook dan vaak nauwelijks wind meer.

Sinds 1990 worden langs de hele kust experimenten gedaan om de dynamiek weer terug te krijgen in de bewegingen van het zand. Bekend is de Zandmotor voor de kust tussen Den Haag en Monster. Geliefd bij kitesurfers, maar ondanks de druk van mensen zijn er flink wat duintjes en duinen ontstaan en de kust is er een tijdlang minder recht van geworden.

De AVN steunt van harte een initiatief van de Stichting Duinbehoud om ter plekke van de Zandmotor een gedeelte van het strand af te sluiten en ‘groen’ te maken. Geen betreding betekent niet alleen dat vogels en andere dieren er weer kunnen rondlopen of zelfs broeden, maar ook dat de embryonale duintjes verder kunnen groeien en de natuur terugkeert op het strand. Wij hopen dat de politieke wil om daar een ‘groen strand’ te maken op een gegeven moment een feit is.

Met experimenten vanaf 2013 is aangetoond dat er een manier is om al het opgestorte zand van het strand versneld de duinen in te krijgen. Spectaculair snel, zo bleek. Op een aantal plekken zijn in de kaarsrechte duinwand dwarse sleuven gegraven. Daar zie je dat de wind regelmatig door de sleuven giert en enorme hoeveelheden zand meevoert. Dit is ook bij het Zuiderstrand ter hoogte van het nu verdwenen zendmastpark gebeurd. In een mum van tijd waren duinen in de zeereep en vlak daarachter meters hoger geworden. Het betekende een omdenken bij Rijkswaterstaat. Voor die organisatie moet het zijn geweest alsof de dijk met opzet wordt doorgestoken. Gelukkig voor ons zijn deze en andere experimenten voor de kustverdediging een succes. Gratis dijkverhoging zo te zeggen.

In Den Haag is nooit veel ruchtbaarheid gegeven aan dit experiment, vermoedelijk omdat de wijken achter het duin veel overlast bleken te ervaren van het stuivende zand. Op sommige plekken in het Westduinpark zijn rieten afscheidingen geplaatst en is helmgras geplant. Sindsdien hebben de buurten er minder last van, maar helaas zijn weinig mensen in Den Haag openlijk trots op de prachtige ‘blanke top der duinen’.
Verderop langs de kust, in de Kennemerduinen, is meer ruimte en daardoor geen overlast en hebben de sleuven zelfs een prominente eigen virtual reality show op het internet waar je de verschillen tussen 2013 en nu kunt bekijken!

Uit deze en andere experimenten blijkt dat kustverdediging en natuurbeheer prima samen kunnen gaan!