De Italiaanse populier, Populus nigra Italica

Gelukkig wordt het langzaamaan duidelijk dat bomen levende wezens zijn en van groot belang voor het totale leven op aarde. Om ons heen bepalen ze de sfeer en hebben invloed op onze gezondheid en welzijn. Wereldwijd is de klimaatverandering voor een deel te wijten aan het verdwijnen van bomen. Ontbossing veroorzaakt ook droogte en bodemerosie en daardoor hongersnood met soms oorlogen tot gevolg. We weten het allemaal, in vrijwel elk natuurprogramma wordt er op gewezen maar het gaat toch in hoog tempo door.
Kleinschalig gebeurt er hetzelfde. Het verwijderen van een boom is steeds een soort mini-catastrofe voor de directe omgeving. Een boom wordt altijd omgeven door tal van levende organismen, biedt huisvesting aan vogels en insecten, reinigt de lucht en heeft eigenlijk invloed op alles er omheen.

Weerstand tegen kap
Wel komt er steeds meer weerstand tegen achteloos kappen. Tegen het verwijderen van alle Canadese populieren langs de President Kennedylaan in Den Haag  werd bijvoorbeeld flink actie gevoerd. Er werd zelfs een rechtszaak aangespannen. De rechter honoreerde echter de afweging van de gemeente ten behoeve van de veiligheid in de openbare ruimte. De argumenten tot behoud werden daaraan ondergeschikt geoordeeld. Deze ontwikkeling liet bij sommigen veel vraagtekens achter! Temeer daar ook Italiaanse populieren het slachtoffer dreigden te worden. Oplettende leden van de werkgroep Groen Duinoord en de AVN hebben dat te elfder ure kunnen voorkomen. Er kon worden aangetoond dat ook oudere Italiaanse populieren weinig of geen gevaar opleveren door takbreuk.

De Italiaanse populier
Door zijn bijzondere eigenschappen neemt deze boomsoort onder de populieren een aparte plaats in. Hij is een mutant van de voorheen veel voorkomende zwarte populier. Kenmerkend is in de eerste plaats de typerende groeiwijze. Doordat de zijtakken al direct een verticale stand aannemen ontstaat een slanke boomvorm, die aan de cipres doet denken. Deze zuilvormige boom komt voor in het Middellandse Zeegebied waar de Italiaanse populier oorspronkelijk ook vandaan komt. Hij werd in de 18e eeuw ontdekt en was voor landschaps- en tuinarchitecten meteen al  heel interessant. Bovendien bleek hij in Noord Europa goed tegen het koudere klimaat bestand te zijn. Zelfs harde wind heeft weinig invloed op de boom. Er zijn gevallen bekend waar  tijdens een forse storm gewone populieren ernstige schade opliepen. De Italianen daarentegen bogen af en toe wel  diep door, zwaaiden enorm met hun takken, maar richtten zich soepel weer op en kwamen er onbeschadigd vanaf.

Gevaar door takbreuk
Natuurlijk valt er ook bij de Italiaanse populier wel eens een dode tak uit.  Dit gebeurt echter voornamelijk als de bomen te dicht bij elkaar staan. Een gedeelte van de kruin krijgt dan weinig licht op de bladeren, die daardoor minder of geen voedsel produceren. Voor de boom worden ze dan onbelangrijk evenals de tak waaraan ze groeien.
In zo’n geval wordt zo’n tak dan wel eens losgelaten.
Als de kruin van alle kanten wordt belicht b.v. bij solitaire stand, komt het afsterven van takken en takbreuk nauwelijks of niet voor. Het voortbrengen van takken kost veel energie en daar gaan ook de bomen zuinig mee om.
Door het enorme aantal populieren dat recent om diverse redenen is gekapt, dreigt de hele familie in een kwaad daglicht komen te staan. De bomen zouden niet oud worden, slecht hout leveren, door takbreuk ongelukken veroorzaken en wat dies meer zij.
Bij een oordeel daarover moeten we echter wel bedenken dat onze populieren vrijwel nooit in een voor hen prettige, natuurlijke habitat terecht komen.
Een populier wordt bijna altijd neergezet op een weinig ideale plaats. Daar wordt hij geconfronteerd met harde wind, druk verkeer, vervuilde lucht en tal van andere narigheden. De boom  moet dan maar zien hoe hij het daar redt! Eigenlijk zou dit moeten leiden tot veel respect. Respect dat gelukkig in toenemende mate bij de burgers aanwezig is. Tijdens de acties tegen de kap hingen wijkbewoners symbolisch een dankbaarheidsonderscheiding aan de ‘veroordeelde’ bomen. De uiteindelijke belangenafweging besliste echter anders over hun lot.

Naar anders denken
Het is te wensen, dat wij en vooral ook onze bestuurders steeds zorgvuldiger over de natuur, dus ook over bomen, gaan denken.
Net als wij mensen zijn ze bewoners van ‘onze’ planeet. Sinds Darwin weten we toch, dat alles wat leeft onderdeel is van dezelfde evolutie ? Dat alles betekent zowel mensen als apen, beren, honden en kevers maar ook planten en dus bomen.   Misschien kan de standvastige Italiaanse populier ons bij dat anders denken een beetje helpen.