Bouw en ecologie gaan vaak niet samen

Aan het begin van de eeuw lagen er aan de Erasmusweg en naaste omgeving een tiental volkstuincomplexen. Uiteenlopend van een rijtje particuliere tuinen bij een voormalige kweker tot grote georganiseerde tuinverenigingen aangesloten bij de Haagse Bond. De complexen hebben ieder hun eigen uitstraling maar de huurders hebben allemaal één ding gemeen, ze wonen in de stad, meestal in een flat of bovenwoning en zoeken hun ontspanning op hun tuin. Het is groene duurzame dagrecreatie op een individueel oppervlak van 150 tot 250 m2.

Veel volkstuinen weg
Toen in 2007 het Masterplan Erasmuszone bekend werd, brak er veel onrust uit onder de volkstuinders. Aanvankelijk was het de bedoeling om alle tuinen te laten verdwijnen, maar na intensief overleg met alle betrokkenen bleven de complexen op de hoek van de Laan van Wateringseveld gespaard. Daarbij waren de ongeorganiseerde volkstuinders die hun tuin van een particuliere grondbezitter huurden de dupe. Die grondeigenaren kozen allemaal voor verkoop van hun perceel aan de projectontwikkelaars. De eerste was rond 2000 ‘Haags Buiten’ waar de huurders op zeer korte termijn hun tuin moesten ontruimen. Het perceel ligt in afwachting van de bouw al 17 jaar braak. Daarna gevolgd door de terreinen ‘Populier’ en  ‘Zonnepit’, twee smalle kavels die parallel aan de Laan van Wateringseveld liggen. Inmiddels  is ook ‘Nieuw Vlietlust’ ontruimd en hebben de 20 huurders van ‘Erasmushof’ een aanzegging gehad om per 31 oktober 2018 de tuin kaal op te leveren.

Boerderij uit 1597
Alhoewel de gemeente Den Haag hoge eisen heeft gesteld om de inrichting van de nieuwbouwwijken zo duurzaam, groen en ecologisch mogelijk in te richten, blijkt dat de eerste aanleg vooral ten koste gaat van bestaand groen. Bij het bouwrijp maken zullen veel bomen gekapt worden en ruimt de bulldozer alle opstallen van de tuincomplexen tot maaiveldniveau op. Middenin het toekomstige bouwterrein ligt de historische boerderij De Rhijenhof, anno 1597 volgens de gietijzeren muurankers op de gevel. Ondanks de status van gemeentelijk monument worden er momenteel op het omringende boerderijkavel van 8000 m2
 twaalf moderne villa’s gebouwd. Dat gaat ten koste van een deel van het populierenbos, de boomgaard en het plaatselijke groene landschap.

Rijke natuur
Rond het naastgelegen tuincomplex  Erasmushof treffen we nu nog een groene kade met dichte boomsingels. We struikelen hier midden in de stad over de moeraswespenorchis die medio juli nog volop in bloei staat. In de omringende sloten bloeit de watergentiaan opvallend geel in grote aantallen. In en rond de oude bomen en struwelen broeden volop vogels, van winterkoning tot bosuil.

Natuur uit balans
Het is bij  projectontwikkelaars en bouwondernemingen geen gebruik om bij de aanleg van een nieuwe wijk rekening te houden met het bestaande groen. Eerst afbreken en dan weer opbouwen is de gang van zaken. Dat betekent dat het groen altijd weer helemaal van voren af aan moet beginnen met pionieren. Meestal is de oude bodem volledig vergraven en opgehoogd met bouwzand of vruchtbare grond die van elders is aangevoerd. Dat betekent dat het evenwicht van het bestaande bodemleven volledig verstoord is of zelfs verdwenen.  Die moeraswespenorchis zal daarom niet makkelijk terugkeren. De natuur is in zo’n nieuwbouwsituatie volledig uit balans.

Proeftuin Wateringseveld
Het nieuwe initiatief ‘Proeftuin Wateringseveld’ probeert dat anders aan te pakken. Op de locatie van de voormalige  complexen Populier en Zonnepit wil de projectontwikkelaar  zoveel mogelijk rekening houden met bestaand groen. Maar ook in dit geval moeten we de ambitie duurzaam niet verwarren met behoud van ecologisch evenwicht. De bouwlocatie wordt voor twee jaar tijdelijk ingericht met prefab “tiny houses”. De bewoners gaan pionieren in de bestaande groene omgeving. Maar zodra de definitieve bouw van start gaat, zal ook hier een echte bouwplaats moeten worden ingericht. We zijn heel benieuwd wat dat betekent voor het evenwicht in de natuur.